Samenvatting belangrijke ontwikkelingen stikstof
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft geoordeeld dat de ‘bouwvrijstellling’ inzake stikstof niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Als gevolg hiervan mag de ‘bouwvrijstelling’ niet gebruikt worden bij bouwprojecten. Hoewel de bouwvrijstelling daarmee van tafel is, betekent dat niet dat er nu een algehele bouwstop geldt. Net als in de situatie vóórdat de bouwvrijstelling werd ingevoerd, blijft het mogelijk om per project onderzoek te doen naar de mogelijke gevolgen van de uitstoot van stikstof. Dit staat in een tussenuitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van vandaag (2 november 2022) in de zaak over het zogenoemde Porthos-project.
Op 22 november komt er een nieuw versie van de AERIUS Calculator. Dit is het rekenprogramma dat gebruikt wordt voor stikstofberekeningen. Met deze versie (versie 2022) kan er mogelijk een ander rekenresultaat uit de AERIUS berekening komen. Voor lopende Wabo vergunningaanvragen en bestemmingsplanprocedures houdt dit in dat er na de aanpassing opnieuw een AERIUS berekening uitgevoerd moet worden door de aanvrager. Het is namelijk niet zeker dat het rekenresultaat van voor 22 november hetzelfde blijft na de aanpassing. Hierdoor kan er op basis van de oude AERIUS berekening niet geconcludeerd worden of er wel/geen vergunningplicht is voor de Wet natuurbescherming.
Bouwvrijstelling stikstof van tafel
De bouwvrijstelling stikstof voldoet niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State kan daardoor niet anders dan constateren dat de bouwvrijstelling niet gebruikt mag worden bij bouwprojecten. Hoewel de bouwvrijstelling daarmee van tafel is, betekent dat niet dat er nu een algehele bouwstop geldt. Net als in de situatie vóórdat de bouwvrijstelling werd ingevoerd, blijft het mogelijk om per project onderzoek te doen naar de mogelijke gevolgen van de uitstoot van stikstof. Dit staat in een tussenuitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van vandaag (2 november 2022) in de zaak over het zogenoemde Porthos-project.
Porthos is nu vertraagd, maar niet van de baan
Het Porthos-project maakt de opslag mogelijk van CO2 uit het Rotterdamse havengebied in lege gasvelden onder de Noordzee. Voor het project is gebruikgemaakt van de bouwvrijstelling. Nu de bouwvrijstelling niet gebruikt mag worden, loopt het project vertraging op, maar is het niet van de baan. Voor het project moet een individuele beoordeling van de stikstofgevolgen worden gemaakt. Die is er al, maar dat onderzoek is te laat in deze procedure ingediend. Daarom heeft de Afdeling bestuursrechtspraak nu eerst een tussenuitspraak gedaan en de bezwaarmaker zes weken de tijd gegeven om alsnog op het onderzoek te reageren. Daarna zal de Afdeling bestuursrechtspraak de behandeling van de zaak Porthos voortzetten en later een einduitspraak doen.
Wat hield de bouwvrijstelling precies in?
Sinds 1 juli 2021 bevat de Wet natuurbescherming de bouwvrijstelling. De bedoeling daarvan was dat bij de vergunningverlening voor een project geen rekening hoefde te worden gehouden met de stikstofuitstoot van bepaalde bouwactiviteiten. Het werd hierdoor eenvoudiger om vergunningen te verlenen voor bouw- en infrastructurele projecten. Volgens de wetgever leidde de bouwvrijstelling niet tot aantasting van Natura 2000-gebieden dankzij een breder ‘robuust en effectief pakket aan maatregelen’. Volgens de wetgever leidt dit totale pakket van maatregelen, samen met de autonome daling van de stikstof, op een landelijk ‘hoger schaalniveau’ tot een zodanig grote verbetering van de natuur, dat de stikstofgevolgen van activiteiten tijdens de bouwfase daartegen zouden wegvallen.
Bouwvrijstelling voldoet niet aan Europees natuurbeschermingsrecht
Maar de bouwvrijstelling voldoet niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Uit de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg volgt allereerst dat alleen toestemming voor een project mag worden gegeven als uit onderzoek blijkt dat zeker is dat individuele beschermde natuurgebieden daardoor geen schade oplopen. Dat is wat anders dan een beoordeling op een hoger schaalniveau waarvan de wetgever uitgaat. Verder volgt uit de rechtspraak van het Europese Hof dat een maatregelenpakket zoals de wetgever voorstelt alleen als onderbouwing gebruikt mag worden als die maatregelen ook echt zijn uitgevoerd en de verwachte voordelen daarvan vaststaan. Het pakket van maatregelen dat de wetgever heeft gebruikt als onderbouwing om de bouwvrijstelling in de Wet natuurbescherming op te nemen, voldoet daar niet aan. Het overgrote deel van de maatregelen is namelijk nog niet uitgevoerd.
Onzekerheden over het maatregelenpakket te groot
Verder is het overgrote deel van de genoemde maatregelen niet concreet uitgewerkt en is een flink deel van de maatregelen afhankelijk van vrijwillige keuzes van ondernemers. Deze onzekerheid is niet op te lossen met wettelijke regels waarin doelstellingen zijn vastgelegd, en ook niet met monitoring of bijsturing. Daarbij speelt mee dat er geen rekening mee is gehouden dat de bouwvrijstelling onbeperkt kon worden ingezet, zonder beperking in de tijd of naar locatie. Bovendien gold deze niet alleen voor concrete woningbouwprojecten, maar ook voor grote, meerjarige infrastructurele projecten. Al met al staat niet vast dat de toekomstige verbetering van de natuur zo groot is, dat de stikstofneerslag van bouwactiviteiten daartegen wegvalt.
Wat betekent deze tussenuitspraak voor de bouwsector?
In de tussenuitspraak wordt geconstateerd dat de bouwvrijstelling niet mag worden toegepast. Dat betekent niet dat er een algehele bouwstop geldt. Net als in de situatie van vóór de bouwvrijstelling, blijft het mogelijk om voor een plan of project een zogenoemde voortoets uit te voeren en, zo nodig, een passende beoordeling te maken. Daarnaast kan voor projecten van groot openbaar belang toestemming worden gegeven als daarvoor geen alternatieven zijn en de natuurschade gecompenseerd wordt.
Lees hier de volledige uitspraak: https://www.raadvanstate.nl/actueel/nieuws/@133608/bouwvrijstelling-stikstof-van-tafel/
Aanpassing AERIUS Calculator op 22 november
Op 22 november komt er een nieuw versie van de AERIUS Calculator. Dit is het rekenprogramma dat gebruikt wordt voor stikstofberekeningen. Met deze versie (versie 2022) kan er mogelijk een ander rekenresultaat uit de AERIUS berekening komen. Voor lopende Wabo vergunningaanvragen houdt dit in dat er na de aanpassing opnieuw een AERIUS berekening uitgevoerd moet worden door de aanvrager. Het is namelijk niet zeker dat het rekenresultaat van voor 22 november hetzelfde blijft na de aanpassing. Hierdoor kan er op basis van de oude AERIUS berekening niet geconcludeerd worden of er wel/geen vergunningplicht is voor de Wet natuurbescherming.
Waarom wordt de AERIUS Calculator gewijzigd?
Elk jaar vindt er een actualisatie plaats van AERIUS. Zo wordt ervoor gezorgd dat bij o.a. vergunningverlening en monitoring uit wordt gegaan van actuele gegevens over emissies en depositie. Ook worden dan nieuwe inzichten in modelberekeningen verwerkt. Door de actualisatie kunnen er lokaal verschillen in stikstofdepositie te zien zijn ten opzichte van de eerdere berekeningen met de vorige versie van AERIUS.
Wat wijzigt er?
De actualisatie zal naar verwachting betrekking hebben op de emissiefactoren, natuurgegevens en de achtergronddepositie. Meer informatie hierover wordt over een paar weken bekend gemaakt door het Rijk.
Vanwege de actualisatie is de AERIUS Calculator op 22 november niet beschikbaar.
Meer informatie? Neem vrijblijvend contact met ons op.